نوار بهداشتی، تامپون یا فنجان قاعدگی؟ کدام یک برای شما مناسب است؟

قفسه‌های سوپرمارکت‌ها و داروخانه پر شده از انواع محصولات بهداشتی مخصوص دوران قاعدگی؛ محصولاتی که با این همه تنوع و رنگ و اندازه، انتخاب از میانشان نیازمند اطلاعات بیشتر و تجربه است. پیش‌تر درباره قاعدگی، دلایل و درمان‌های خانگی این دردها گفتیم و حالا در این نوشتارنسبتا بلند نگاهی داریم به سه محصول عمده برای استفاده در دوران پریود و موجود در بازار: نوار بهداشتی، تامپون و فنجان قاعدگی.
مزایا و معایب هر کدام را بررسی می‌کنیم و پاسخ بسیاری از پرسش‌ها را هم می‌دهیم.

 

شوک سمی در دوران خونریزی قاعدگی

قبل از هرچیز بیایید درباره شوک سمی در دوران خونریزی قاعدگی بدانیم و با ترسی که حول این موضوع وجود دارد روبرو شویم. وقتی بدانیم چطور می‌شود از یک خطر پیشگیری کرد، کمتر می‌ترسیم.

شوک سمی یا Toxic shock Syndrome واکنش بدن به توکسین‌های تولید شده توسط باکتری‌هاست و می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. اگر ترشحات روان‌کننده و طبیعی واژن جذب محصولات بهداشتی شوند، pH تغییر می‌کند عفونت باکتریایی رخ می‌دهد، چرا که احتمال رشد باکتری‌های بیماری‌زا در واژن در دوران پریود و بر اثر تغییر pH واژن بالاست. باکتری‌های بیماری‌زا توکسین تولید می‌کنند وشوک سمی رخ می‌دهد.

استفاده طولانی‌مدت از یک تامپون یا تخلیه نکردن فنجان قاعدگی می‌تواند موجب بروز این شوک شود. یکی از دلایل پیشنهاد تولید‌کنندگان همه محصولات مربوط به بهداشت قاعدگی، تعویض یا تخلیه این محصولات بصورت مرتب، برای پیشگیری از این سندروم است. برای همین است که باید تامپون را حتما هر ۶ ساعت یک بار عوض کنید، حتی اگر خونریزی زیادی نداشته‌اید و فنجان قاعدگی را هر ۱۲ ساعت.

خلاصه این که وقتی از تامپون استفاده می‌کنیم، ترشحات طبیعی واژن همراه خون پریود جذب می‌شوند و به این ترتیب محیط واژن خشک شده و pH آن تغییر می‌کند. این تغییرات شرایط را برای رشد باکتری‌های بیماری‌زا فراهم می‌کند. در مورد کاپ یا فنجان قاعدگی این احتمال بسیار کم‌تر است، چون خود فنجان قابلیت جذب ندارد و تنها مایعات تخلیه‌شده را در خود ذخیره می‌کند.

ممکن است اسم «شوک سمی پریود» برای شما ترسناک باشد، اما درست مثل خیلی بیماری‌های دیگر که با شستشوی مرتب دست‌ها پیش‌گیری می‌شوند، آشنایی با بدن خود و هم مراقبت از آن بروز چنین سندرومی را در شما به صفر می‌رساند. یادتان باشد شما تنها فردی نیستید که قاعدگی را تجربه می‌کند و این بخشی کاملا طبیعی از کارکرد بدن شماست که به خوبی از خودش مراقبت می‌کند.

 

یادتان باشد محصولات بهداشتی را مرتب و با توجه به مقدار خونریزی و هم تعداد ساعت‌هایی که از محصول استفاده کرده‌اید تعویض کنید. در صورت بروز علایم شوک سمی سریعا محصول مورد استفاده را خارج کرده و به اورژانس مراجعه کنید.

 

نوار بهداشتی

برای استفاده از نوار بهداشتی نیاز به تمرین نیست. نوار بهداشتی یک بار مصرف به آسانی درون لباس زیر قرار می‌گیرد، با چسبی محکم می‌شود و نیازی هم به وارد کردن جسم خارجی به واژن وجود ندارد. یکی از دلایل اصلی موفقیت نوار بهداشتی یک بار مصرف در بازار محصولات قاعدگی، قرارگرفتن آن خارج از بدن است. نوارهای بهداشتی طوری طراحی شده‌اند که ناحیه خشتک را با لایه‌ای ضد رطوبت کامل بپوشانند و به همین دلیل احتمال پس دادن خون و دیدن لکه خونی روی لباس را کاهش می‌دهند. البته آنها هم باید قبل از پر شدن و یا بعد از چندین ساعت تعویض شوند و شورت باید بتواند آن را ثابت نگه دارد، در غیر این صورت پس دادن خون رخ می‌دهد.

 

نوارهای بهداشتی باعث ایجاد شوک سمی پریود نمی‌شوند، اما اگر مرتب تعویض نشوند می‌توانند بخاطر تماس مداوم واژن با باکتری‌ها، ترشحات و هم مواد شیمیایی موجود در نوار بهداشتی، موجب بروز آلرژی و یا عفونت‌های قارچی و باکتریایی شوند. به این دلیل پیشنهاد می‌شود در دوران پریود حتی اگر نوار بهداشتی را عوض نمی‌کنید، حتما بعد از هر بار دفع، محیط خارجی واژن را خشک کنید. اما غیر از این، نوارهای بهداشتی معایبی هم دارند. این محصولات می‌توانند بخاطر بالا بردن قدرت جذب مایعات حاوی ترکیبات شیمیایی مضر باشند. اگر نوارهای بهداشتی حاوی ترکیبات سرطان‌زا باشند، استفاده از آنها در درازمدت احتمال ابتلا به سرطان گردن رحم و تخمدان را افزایش می‌دهد و همانطور که گفتیم اگرمرتبا تعویض نشوند باعث ایجاد عفونت واژنی می‌شوند.

از طرف دیگر کسانی که فعالیت جسمی زیادی دارند از این‌که می‌توانند نوار بهداشتی را احساس کنند، چندان راضی نیستند. نوار بهداشتی می‌تواند باعث تحریک پوست کشاله ران و ایجاد واکنش پوستی به آن شود.

مزایا	معایب
استفاده آسان و بدون نیاز به ورود جسم خارجی به واژن	خطر بیماری به دلیل استفاده از مواد شیمیایی
قدرت جذب بیشتر از پارچه و کافی برای خونریزی معتدل	ریسک عفونت
ریسک شوک سمی ندارد	حساسیت و تحریک پوست
	آلوده کردن محیط زیست

 

از همه این‌ها که بگذریم باید بدانیم برای تجزیه نوارهای بهداشتی و بازگشت مواد سازنده آن به طبیعت در حال حاضر ۵۰۰ سال زمان لازم است. با در نظر گرفتن این‌که فردی که پریود می‌شود به طور متوسط ۱۰هزار نوار بهداشتی در طول عمر خود مصرف می‌کند و تصور کوهی از زباله حاصل از نوارهای بهداشتی، می‌توان دریافت که نوارهای بهداشتی تا چه حد برای محیط زیست مضر هستند.

یکی از دلایل بازگشت نوارهای بهداشتی چندبار مصرف به بازار همین است. این نوارهای پارچه‌ای نسخه بهتری از آنچه هستند که نسل‌های پیش از ما استفاده می‌کردند، اما با وجود ماشین‌های لباس‌شویی و هم روش‌های جدید ساخت آنها با پارچه‌هایی نرم‌تر و دوست‌دار محیط زیست، گویی دارند دوباره مد می‌شوند. اگر نمی‌خواهید این نوارهای بهداشتی چندبار مصرف را خریداری کنید، به راحتی می‌توانید آنها را بدوزید. اینجا درباره دوختن این محصول بهداشت قاعدگی بخوانید.

 

 

تامپون

در مقایسه با نوار بهداشتی استفاده از تامپون آزادی عمل بیشتری به فرد می‌دهد، حتی امکان شنا و یا پوشیدن هر لباسی با استفاده از تامپون ممکن می‌شود. تامپون ریسک پس دادن خون به لباس را کمتر می‌کند و خونریزیرا به درون واژن محدود می‌کند. حمل تامپون راحت‌تر است و به آسانی در جیب جا می شود. از سوی دیگر به دلیل سایز کوچکتر زباله کمتری تولید می‌کند. وقتی درست درون واژن قرار بگیرد احساس نمی‌شود و فعالیت بدنی و ورزش را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.

استفاده از تامپون به دلیل جذب کامل و سریع خونریزی درون واژن طول دوران خونریزی را کمتر کرده و پریود را کوتاه‌تر می‌کند.

اما یکی از بزرگترین معایب استفاده از تامپون خطر بروز شوک سمی پریود است. همانطور که گفتیم تامپون علاوه بر خون دفعی، ترشحات طبیعی واژن را که نقش روان‌کنندگی و تنظیم pH دارند هم جذب می‌کند. با جذب ترشحات طبیعی، تامپون می‌تواند باعث خشکی واژن و حتی بروز عفونت در دستگاه ادراری شود. استفاده از تامپون در اولین دفعات استفاده کمی مشکل است ولی با تمرین و چندبار امتحان می‌توان نحوه صحیح قراردادن آن را یاد گرفت.

برخی افراد هنگام وارد کردن تامپون به واژن احساس درد و ناراحتی می‌کنند. برای برطرف کردن این ناراحتی، از سایزهای دیگر تامپون، به خصوص از تامپون‌هایی که در لایه‌ای پلاستیکی برای کمک به جا انداختن تامپون هستند (اپلیکاتور applicator ) استفاده کنید.

واژن قرار می‌گیرد و مجرای ادرار را نمی‌بندد ولی تامپونی که پر شده باشد، می‌تواند به مجرای ادراری فشار بیاورد و جریان ادرار را کم کند. بنابراین باز هم به شما یادآوری می‌کنیم که تامپون را فقط بر اساس تعداد ساعت‌های استفاده شده تعویض نکنید و به مقدار خونریزی هم توجه کنید.

تامپون‌ها هم مثل نواربهداشتی می‌توانند حاوی ترکیبات شیمیایی باشند که در درازمدت باعث بیماری می‌شود. علاوه برآن مواد جاذب درون آنها ممکن است لایه لایه شوند و در واژن باقی بمانند، هرچند واژن شما با ترشحات طبیعی این مواد را دفع می‌کند و هیچ نیازی به تمیز کردن یا شستشو با مواد شیمیایی ندارد

 

مزایا	معایب
کاهش احتمال پس دادن خون به لباس	شوک سمی پریود
حمل آسان و سایز کوچک	سخت بودن استفاده برای مبتدی‌ها
احساس نشدن / آزادی عمل در فعالیت های ورزشی	دشواری در ادرار کردن
پریود کوتاه‌تر	حضور مواد شیمیایی

 

 

فنجان قاعدگی

فنجان قاعدگی (به انگلیسی: Menstrual cup) یک ظرف کوچک انعطاف‌پذیر از جنس سیلیکون است که در طی پریود در داخل واژن قرار می‌گیرد و خون قاعدگی در آن جمع می شود. برخلاف تامپون، فنجان قاعدگی ترشحات طبیعی واژن را جمع نمی‌کند و فقط خون دفعی در آن جمع می‌شود، حاوی مواد شیمیایی نیست و ریسک کمتری بابت بیماری‌زایی و یا باقی ماندن مواد جاذب در واژن دارد. در صورتی‌ که خون جمع شده در فنجان، در زمان مشخص تخلیه شود ریسک شوک سمی پریود بسیار کمتر از استفاده از تامپون است. فنجان قاعدگی را می‌توان طولانی‌تر در واژن گذاشت و بر خلاف نوار بهداشتی و تامپون، نیاز به تعویض مکرر در طول روز ندارد. فنجان قاعدگی آزادی عمل زیادی به استفاده کننده می‌دهد و ورزش و فعالیت بدنی را محدود نمی‌کند. یک فنجان قاعدگی را می‌توان برای حداقل ده ماه و حداکثر ده سال استفاده کرد، بنابراین این فنجان‌ها کمترین میزان صدمه را به محیط زیست می‌رسانند. علاوه بر آن هزینه استفاده از آن کمتر از محصولات یک‌بار مصرف است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند وارد کردن فنجان قاعدگی به واژن سخت‌تر از تامپون است ولی فنجان قاعدگی انعطاف‌پذیر است و با روش صحیح و کمی تمرین می‌توان آن را به راحتی و درستی در واژن قرار داد. برخلاف نوار بهداشتی و تامپون، فنجان قاعدگی نیاز به شسته شدن و ضدعفونی کردن دارد.

 

مزایا	معایب
پس ندادن خون به لباس	نیاز به شسته شدن و ضدعفونی کردن
صرفه اقتصادی	دشواری استفاده برای مبتدی‌ها
احساس نشدن / آزادی عمل در فعالیت‌های ورزشی
ریسک بسیار کم شوک سمی پریود
عدم بیماری‌زایی
نیاز به تعویض مکرر در طول روز ندارد
آلوده نکردن محیط زیست

 

 

باکرگی و محصولات بهداشتی قاعدگی

در فرهنگ‌هایی که برای «باکرگی» یعنی نداشتن رابطه جنسی پیش از ازدواج ارزش ویژه‌ای قایل هستند، این تصور وجود دارد که استفاده از تامپون و یا فنجان قاعدگی ممکن است به آنچه « پرده بکارت» خوانده می‌شود لطمه بزند. پیش از هرچیز خوب است بدانیم که تامپون و فنجان‌های قاعدگی در اندازه‌های کوچک‌تر در دسترس هستند و می‌توان استفاده از آنها را برگزید.

اما باید یادآوری کنیم که هر کسی مالک بدن خود است و خودش باید برای نوع و زمان شروع یا ادامه فعالیت جنسی‌اش تصمیم بگیرد و البته از نظر آناتومی هم چیزی هم به شکل «پرده» پاره‌شدنی وجود ندارد. اما شاید تصمیم شما این است که اولین رابطه جنسی از نوع دخول را به تعویق بیاندازید و یا به هر دلیلی نمی‌خواهید چیزی وارد واژن شما شود و این موجب تردید شما درباره استفاده از محصولات بهداشت قاعدگی شده باشد. خوب است قبل از راه دادن این تردیدها که در بسیاری مواقع به شکل ترس هم خودش را نشان می‌دهد بدن خود و شکل مجرای داخلی واژن را بشناسید و بدانید در صورت ورود جسم خارجی مثل تامپون یا فنجان قاعدگی، این مجرای داخلی ممکن است چه تغییری بکند. پزشک شما بهترین اطلاعات پزشکی را در این باره به شما می‌دهد، اما معیارهای اخلاقی یا رفتاری، مربوط به خود شما هستند.

پرده مهبل در واقع یک بافت حلقه‌ای است که به دلایل متفاوتی و بدون هیچ‌گونه دخول واژنی می‌تواند تغییر کند و عده‌ای هم اصلا پرده مهبل ندارند. پس تعریف باکرگی بر مبنای شکل و اندازه پرده مهبل درست نیست. استفاده از تامپون و فنجان قاعدگی لزوماً موجب گشادی یا پارگی پرده مهبل نمی‌شود، پس اگر می‌خواهید تامپون یا فنجان قاعدگی را امتحان کنید نگران باکرگی نباشید و بدانید که پرده مهبل شما اگر تا حالا به خیلی دلایل دیگر گشاد نشده است، ممکن است چه با فنجان قاعدگی یا بی فنجان قاعدگی گشاد و یا پاره بشود.
به بدن خودتان اعتماد کنید و بدانید اگر بدنتان دچار تغییر بزرگی شود، مثل شکل مجرای داخلی به شدت تغییر کند، شما آنرا حس خواهید کرد. درباره باکرگی اینجا می‌توانید بیشتر بشنوید و بخوانید.

سوال‌های رایج درباره فنجان قاعدگی:

 

• نحوه استفاده از فنجان قاعدگی چگونه است؟

قرار دادن در واژن: هر فنجان قاعدگی با یک دستورالعمل استفاده به دست شما می‌رسد. ابتدا فنجان را تا کرده و درون واژن قرار دهید. اگر درست تا و وارد شده باشد باز می‌شود و به دیواره واژن می‌چسبد. اگر در بار اول موفق نشدید کوتاه نیایید. تا کردن به روش‌های دیگر را امتحان کنید. سوراخ‌های ریز بر لبه باعث ورود هوا به درون فنجان و باز شدن آن می‌شوند پس موقع تا کردن به محل سوراخ‌ها هم توجه کنید. با تمرین روش صحیح و مناسب وارد کردن فنجان را برای خودتان پیدا کنید.

برداشتن و تخلیه: همه فنجان‌ها یک زایده نسبتا کلفت دارند که کار نخ در تامپون را می‌کند و به راحتی می‌توانید آنرا با دو انگشت بگیرید و فنجان را کمی بیرون بکشید. اما اگر انگشتتان به کنار فنجان میرسد دیواره آن را به سمت داخل فشار دهید تا هوا از کنار آن جریان یابد. جریان هوا باعث از بین رفتن خلا و جابجایی راحت آن می‌شود. اگر انگشتتان به آن نمی‌رسد، فنجان را به آرامی و از کناری به کنار دیگر و به تدریج بیرون بکشید. وقتی در دسترس قرار گرفت سعی کنید تا خلا را از بین ببرید. هنگام بیرون آوردن، فنجان را در موقعیت ایستاده نگه دارید تا محتویات آن نریزد. خواندن این جملات می‌تواند شما را نگران یا مردد کند، اما مطمئن باشید هرچه بگذرد تسلط شما برای این کار بیشتر می‌شود و دیگر توضیح این که چه می‌کنید برای شما هم سخت خواهد شد.

 

• سوراخ‌های زیر لبه فنجان برای چیست؟

این سوراخ‌ها باعث می‌شوند تا لبه‌های فنجان به دیواره واژن محکم شوند و خون بیرون نریزد. توجه کنید که موقع تخلیه فنجان این سوراخ‌ها کثیف و بسته نمانند تا بعد از قرار دادن دوباره در واژن همچنان فنجان به دیواره واژن محکم شود و خون بیرون نریزد.

 

• فنجان را کی باید تخلیه کرد؟

جواب این سوال به حجم فنجان و میزان خونریزی بستگی دارد ولی اگر فنجان پر نشده باشد می‌توان آن را تا ۱۲ساعت در واژن باقی گذاشت؛ بدین ترتیب می‌توانید شب راحت‌تر بخوابید. در طول روز اما، ما به شما پیشنهاد می‌کنیم عدد ۸ یادتان باشد و بعد از ۸ ساعت فنجان را در بیاورید و دوباره جاگذاری کنید. مقدار خونریزی شما زمان پر شدن فنجان را تعیین می‌کند، اما اگر به تازگی شروع به استقاده از فنجان کرده‌اید، می‌توانید هر چند ساعت یک بار فنجان را تخلیه کنید تا از میزان خونریزی و زمان احتمالی پر شدن فنجان مطلع شوید. اگر خونریزی شما زیاد است و هنوز به فنجان عادت ندارید، ممکن است لکه‌های روی لباس زیر خود ببینید. شاید خوب باشد از یک لایه محافظ لباس زیر هم استفاده کنید.

 

• آیا می‌توان با فنجان قاعدگی بالانس زد؟

ورزش و فعالیت بدنی با فنجان قاعدگی کاملا امکان‌پذیر است. به هیچ وجه نگران بیرون افتادن فنجان نباشید اما بالانس زدن برای مدت طولانی می‌تواند فنجان قاعدگی را از حالت عایق بودن در بیاورد و باعث نشت خون شود ولی برعکس شدن کوتاه مدت در صورتی‌که فنجان صحیح قرار گرفته باشد مشکلی ایجاد نمی‌کند. همانطور که گفتیم فنجان برای سایر فعالیت‌های ورزشی و فیزیکی محدودیتی ایجاد نمی‌کند.

 

• آیا افرادی که به لاتکس حساسیت دارند میتوانند از فنجان قاعدگی استفاده کنند؟

بله، فنجان قاعدگی از سیلیکون ضد حساسیت پزشکی تولید شده است.

 

• آیا استفاده ازفنجان قاعدگی باعث گشادی واژن می‌شود؟

خیر، دیواره واژن بسیار منعطف است و سایز فنجان قاعدگی مناسب برای واژن است. تولیدکننده‌های متعددی انواع شکل‌ و اندازه‌ فنجان را تولید می‌کنند. عموما سایز کوچک‌تر برای افرادی مناسب است که هنوز زایمان طبیعی نکرده‌اند. یادمان باشد نگرانی از «گشادی مجرای واژن» هم نوع دیگری از فشار بر بدن زنانه و کنترل است. بدن همه انسان‌ها تغییر می‌کند و این تغییرات بخشی از سیر طبیعی زندگی است.

 

• آیا فنجان قاعدگی باعث عفونت باکتریایی و یا قارچی میشود؟

رعایت بهداشت فنجان و نظافت مرتب آن ضروری است. فنجان را باید بعد از هر پریود با جوشاندن صحیح، ضد عفونی کرد. برای این کار کافی‌ست فنجان را ۵ دقیقه در آب جوشان نگه دارید یا آن را در ظرفی که آب آن در حال جوشیدن است قرار دهید. نیازی به استفاده از مواد آنتی باکتریال نیست مگر آن‌که فنجان در معرض باکتری و یا آلودگی باشد. اگر بهداشت آن رعایت شود نه تنها خطر عفونت ندارد بلکه ریسک عفونت در اثر جذب ترشحات طبیعی واژن را هم کم می‌کند.

 

• از کجا می‌شود فنجان قاعدگی را تهیه کرد؟

اگر خارج از ایران هستید، می‌توانید انواع فنجان‌های قاعدگی را در فروشگاه‌های آنلاین یا فروشگاه‌های لوازم بهداشتی، به ‌ویژه آنها که دغدغه محیط زیستی دارند، به راحتی پیدا کنید.

در ایران می‌توانید این فنجان‌های قاعدگی را از اینجا یا اینجا تهیه کنید. اگر منبع تهیه دیگری هم می‌شناسید به ما معرفی کنید تا با همراهان همدم در میان بگذاریم. البته ما درباره قیمت، نحوه ارسال و یا خدمات پس از فروش این محصولات مسوولیتی نمی‌پذیریم.

• از کجا باید بفهمیم که کدام مدل کاپ برای ما مناسب است؟

اگر زایمان طبیعی کرده‌اید، بهتر است از سایز بزرگ‌تر استفاده کنید تا مطمئن شوید فنجان به دیواره مجرای واژن می‌چسبد، وگرنه سایز کوچک‌تر کاپ برای شما مناسب‌تر است. فنجان‌های قاعدگی هم در رنگ‌ها و شکل‌های متنوعی در بازار در دسترس هستند. ما به شما پیشنهاد می‌کنیم اولین فنجان قاعدگی خود را از میان ساده‌ترین مدل‌ها انتخاب کنید تا کار با آن را یاد بگیرید. ساده‌ترین مدل‌ها هم کارکرد بسیار خوبی دارند.