منتشر شده در بی‌بی‌سی به مناسبت روز جهانی بهداشت قاعدگی
دکتر امیر علیشاهی پزشک و محقق در دانشگاه کارولینای شمالی
-
به ریزش دوره‌ای دیواره رحم که همراه با خونریزی است قاعدگی یا عادت ماهانه گفته می‌شود. طول مدت خونریزی، میزان خونریزی، فاصله بین خونریزی‌ها و سایر خصوصیات هر قاعدگی از شاخص‌های مهم سلامت زنان است.
- اولین تجربه قاعدگی یا پریود (Menarche) معمولا بین ۸ تا ۱۶ سالگی اتفاق می‌افتد. عوامل مختلفی از جمله نژاد، سابقه فامیلی افراد، شرایط زندگی و نوع تغذیه، منطقه جغرافیایی محل رشد، وضعیت بهداشت و عوامل روحی در زمان شروع آن موثر هستند.
- مطالعات نشان داده که زندگی در مناطق شهری، اضافه وزن، زندگی در نزدیکی خط استوا سن قاعدگی را پایین‌تر می‌آورد.
- مدت زمان خونریزی قاعدگی معمولا سه تا پنج روز است، اما بین دو تا هشت روز می‌تواند متغیر باشد. هر سیکل قاعدگی که – از اولین روز قاعدگی تا اولین روز خونریزی دوره بعد محاسبه می‌شود- به طور متوسط ۲۸ روز طول می‌کشد و به طور کلی سیکل قاعدگی طبیعی بین ۲۶ تا ۳۵ روز متغیر است.
- حجم متوسط خونریزی در هر سیکل ماهانه قاعدگی ۳۵ میلی‌لیتر است. تمامی این اعداد، به طور متوسط و بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک هستند و برای هر کس فرق می‌کنند و در چند سال اول بعد از شروع پریود و چند سال قبل از یائسگی تغییرات زیادی دارند. یائسگی به زمانی گفته می‌شود که خونریزی قاعدگی کاملا متوقف شود و معمولا در دهه ششم زندگی رخ می‌دهد.
- هنگامی نیاز به مراجعه به پزشک است که روند معمول قاعدگی تغییر کند.
- عوامل زیادی موجب تغییر زمان زمان قاعدگی می شوند. شایع‌ترین آنها بارداری است، اما ورزش سنگین، رژیم‌های غذایی، کاهش وزن زیاد، مسافرت، استرس روحی و جسمی، کیست‌های تخمدان، بلوغ زودرس، فیبروم (میوم) رحم و سرطان می‌تواند این زمان را تغییر دهند.
- استراحت، کیسه اب گرم و مسکن در کاهش درد قاعدگی موثر است
- ترشحات قاعدگی شامل مقداری خون روشن شریانی، موکوس دهانه رحم (سرویکس)، ترشحات واژن و بافت دیواره رحم است. به همین دلیل رنگ ترکیب ترشحات قاعدگی کمی تیره تر از رنگ خون است. در واقع بر خلاف تصور عامه که خون قاعدگی را خونی کثیف می‌دانند، اکثر خون قاعدگی خون شریانی یا خون تمیز (حاوی اکسیژن) است. در اوایل یا اواخر خونریزی ممکن است که رنگ خون قهوه‌ای تیره باشد، این به دلیل فعالیت آنزیم‌های خاص و پدیده‌ای طبیعی است.
- به طور معمول عادت ماهانه در زنان باردار و شیرده اتفاق نمی‌افتد.
- نزدیکی در زمان قاعدگی از نظر شرعی منع شده است. از نظر علمی در گذشته باور بر این بود که داشتن رابطه جنسی هنگام قاعدگی، شانس اندومتریوز و عفونت را بالا می‌برد. هنوز هم بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که از نزدیکی در زمان قاعدگی پرهیز شود چون برخی مطالعات نشان می‌دهند امکان انتقال عوامل عفونی میکروبی یا ویروسی (مثل سوزاک، سیفیلیس، کلامیدیا، ویروس اچ‌آی‌وی و ویروس تب‌خال) در زمان قاعدگی افزایش می‌یابد.
- اما از آنجایی که مطالعات جدیدتر رابطه معناداری بین نزدیکی حین قاعدگی و آندومتروز و عفونت پیدا نکردند، امروزه در صورت آمادگی ذهنی طرفین و رعایت نکات بهداشتی، منعی برای رابطه جنسی هنگام قاعدگی وجود ندارد. از سوی دیگر گفته می‌شود که انقباضات ماهیچه‌ای هنگام نزدیکی و ارگاسم می‌تواند به کاهش دردهای قاعدگی کمک کنند.
- ثبت دقیق اولین و آخرین روز هر قاعدگی بسیار مهم است. برای این‌کار اکنون اپلیکیشن‌های موبایل وجود دارد
- احتمال بارداری در زمان قاعدگی تقریبا صفر است در صورت نزدیکی حین قاعدگی نیازی به استفاده از روش‌های ضدبارداری نیست.
- در زمان قاعدگی حتما از نوار بهداشتی تمیز و یک بار مصرف شود. استحمام مرتب و زیاد در دوران قاعدگی توصیه می‌شود.
- اگر چه مقدار آهن از دست رفته در هر سیکل قاعدگی ناچیز است، اما در کشورهایی مثل ایران که فقر تغذیه ریشه‌کن نشده، مصرف قرص آهن برای مقابله با کم خونی فقر آهن(البته با تجویز پزشک) منطقی به نظر می‌رسد.
- بسیاری از زنان شکم و کمر درد شدیدی را در دوران قاعدگی تجربه می‌کنند. علت درد، انقباضات قدرتمند عضلات رحم و عضلات شکمی اطراف رحم برای بیرون راندن ترشحات قاعدگی است. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن وناپروکسن و استفاده از کیسه آب گرم و استراحت به کاهش این درد کمک می‌کنند.
- سندرم قبل از قاعدگی در بعضی از زنان رخ می‌دهد که شامل دردناک شدن پستان‌ها به علت احتباس آب و نمک، خستگی و تغییرات خلقی مثل تحریک پذیری است. تغذیه سالم، کاهش مصرف کافئین و حمایت روحی اساس درمان را تشکیل می‌دهند.
- دولت ها باید با آموزش صحیح به افراد جامعه، مخصوصا دختران در سن بلوغ میزان آگاهی در مورد قاعدگی را افزایش دهند. پنهان کردن قاعدگی، ایجاد حس شرمساری، کناره گرفتن از جامعه هنگام قاعدگی، به کار بردن لغات منفی برای قاعدگی، ارتباط دادن مسائل جانبی به قاعدگی، عدم درک صحیح از یک فرایند کاملا طبیعی و هر آنچه که ذره ای از طبیعی فرض شدن قاعدگی کم کند باید اصلاح شود.
